QIZ OĞLAN QIZ

Bir gün müəllimiz dedi ki:

"Çox maraqlıdır, Türkiyədən gələn qız tələbələrin soyadlarının sonunda -oğlu sözünə təsadüf edirik. Bizdə də bu söz işlənir amma oğlan uşaqlarının soyadlarında... Qız olanda deyirik -qızı."

Daha da maraqlısı Orxun abilərində var. Orada belə yazır:


üze kȫk teñri asra yāgız yėr kılındukda ekin ara kişi oglı kılınmış.

Bu mətində keçən kişi sözü, insan-nəfər mənasına gəlir. Amma Azərbaycanda yalnızca ər (kişi) mənasında istifadə olunur. Türkiyədə də əski mənası saxlanılıbdır. Ona görə də yeri gələndə arvadlara da kişi deyirlər.

Diqqət yetirsəniz orada bir də oglı sözünü görərsiniz. Bu oğlu sözünün əski formasıdır. Kişi sözündə olduğu kimi oğlu sözündə də Azərbaycanda daralma olubdur. Türkiyədə isə sözün əski formasında istifadə olunur. Ona görə də həm qız uşaqları üçün həm də oğlan uşaqları üçün oğlu deyirlər.

Sizə maraqlı bir söz daha deyim. Türkiyənin bəzi şəhərlərində qız oğlan qız deyə bir söz var. Bu sözü heç evlənməmiş qız uşaqları üçün deyərlər. Amma heç evlənməmiş oğlan uşaqları üçün oğlan qız oğlan deməzlər. Bəs bu necə olur? Ona görə olur ki, bu oğlan sözünün Türkiyədə uşaq-bala mənası var. Belə olmasa idi az əvvəl dediyim oğlan qız oğlan sözünün də istifadə olunması gərəkər idi.

İndi Türkiyədə bu söz eyni Azərbaycandakı kimi daralır. Məsəl üçün böyük şəhərlərdə (İstanbul-İzmir-Anqara) oğlan sözünün başqa mənaları törəyibdir. Onda artıq ibnələrə deməli birazı qız birazı oğlan olan insanları belə adlandırırlar.

Yadımdan çıxmadan yazım, Türkiyədə oğul sözünün bir mənası da övladdır.

1 yorum:

  1. "Kız oğlan kız" sözünün nerden geldiğini uzun süre merak ettim. Sonunda sizin bu yazınızdan öğrenmiş oldum. :) Yalnız, yine de "kız" sözünün neden hem başda, hem de sonda, iki kez söylendiğini merak ediyorum.

    YanıtlaSil