DİLDƏ VARSILLIQ NECƏ OLAR?

Dildə zənginlik iki cürdür:
1. Söz zənginliyi
2. Anlam zənginliyi


Ərəb, Fars dili kəlmə zənginliyi barədə nümunə verilə biləcək dillərdir. Eyni mənaya gələn bir çox söz tapmaq mümkündür.

Türkcə isə ikinci qrubda tətqiq edilməlidir. Türkcədə eyni mənaya gələn iki kəlmə qəti tapa bilməzsiniz. Amma bir çox mənaya gələn tək kəlmədən, minlərcə tapa bilərsiniz. Cavab-yanıt, sual-soru kimi nümunələr verməniz səhv olar. Çünki cavab da sual da Ərəb mənşəlidir.

Məna zənginliyi mövzusunu hamı bilmir, bilmədiyi kimi də inkar edir. Bircə zənginliyin, kəlmələrin çoxluğundan ola biləcəyini fikirləşirlər. Amma bunlar səhv edirlər.

Tutaq ki, bir mənası olan kəlmənin 1 qızılı olsun. Elə isə 6 mənası olan kəlmənin 6 qızılı olar. Belə olanda kimə zəngin diyərsiniz? Məsələn Türkiyə Türkcəsində çıkmak* kəlməsinin 56 mənası var, deməli 56 qızılı. Ee indi bu zənginlik dəyil də nədir?

Osmanlı çağından qalan və eyni mənaya gələn 8 kəlmənin (8 nəfərin 1 qızılı olduğunu düşünün) yerinə 1 kəlmə gətirilmişdir. 8 nəfərin gördüyü işi 1 nəfər görməkdədir. Belə olanda gərəksizləri tullamaq ən məntiqli olanıdır. Bu dili kasıblaşdırmaz, əksinə zənginləşdirər. Çünki Türkcə, kəlmə zənginliyini dəyil, məna zenginliyini dəstəkləməkdədir. Əsası bunun üstünə quruludur. Amma istəndiyində kəlmə baxımından da zengin ola bilər. Hal-hazırda 600 min kəlməmiz var. Bir də dilçi Fəyza Həpçilingirlərin dediyinə görə: Türkcə var olan təbiəti ilə 2 milyon istifadə oluna bilən kəlmə yaradma bacarığına yiyədir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder