QOCA - XOCA SÖZLERİNİN XIRDALANMASI

Erməni dilçi Sevan Nişanyan, Sözlərin Soyağacı adlı kitabında qoca kəlməsini belə açıqlayır :
Köhnə bir şərqi İran dilindən köçürmə ehtimalı böyükdür. Sinonimi Fars dilindəki xvaca ve xoda-dır.

Eyni yazıçı xoca kəlməsini də belə xırdalayır :
Fars dilində "ağa, evin böyüyü" mənasına gələn xvaca kəlməsindən Türk dilinə köçürmədir.

Halbuki hər iki söz də Türkcə mənşəlidir və ən möhümü də ikisi də eyni kök sözdür. Göytürk dilində koca kimi işlənməkdədir. Hörmətli, bilikli kişi mənalarına gəlməkdədir. Bu mənada ikən necə olubdur da Türkiyə Türkcəsində ər mənasına gəlibdi onu belə açıqlaya bilərəm :
Köhnə Türk dilində prenses mənasına gələn eşi kəlməsi var idi. Arvadına qiymət verən, ona sevgi bəsləyən hər Türk kişisi, öz arvadına prensesim mənasında eşi-m deməyə başlamışdır. Beləliklə bir müddət sonra eşim kəlməsi adi bir söz formasına dönmüşdür.

Bu mövzu haqqında belə bir şəy daha revayət eləyirlər :

Bir gün Çingiz Xan yanındakılara səslənib: "Mən sizin xan-ınızam, halbuki mənim də xan-ım var." deyib arvadını göstərib : "İştə bu da mənim xan-ım." Sonra dönüb qızını görsədib və bu da "bəy-im (beg-üm)" deyibdir.


Sonrasındaysa hər kişi öz arvadı üçün xan-ım deyəndə bu kəlmə də adiləşibdir. Eyni şəkildə hər arvad da öz ərini hörmətli həsab elədiyindən hörmətli, savadlı, bilikli kişi mənasına gələn qoca\xoca kəlməsini adiləşdirmişdir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder