KÖRPƏLƏRİN DİLİ

Həmişə məni maraqlandırıbdır. Qohum adlarındakı cütləşmələr, kökənlərindəki qəyrimüəyyənlik, ən əhəmiyyəti isə, o biri dillərlə birbirinə olan oxşarlıqları...

baba, bəbə, bibi, dədə, kəkə, nənə, ana, ata, aba, ağa, əcə, əçi, çiçi...

Bu nitq hissələrinin şəkilçisi, kökü filan yoxdur. Elə öz başlarına kök kəlmədilər. Bu kökləri yaradanlarsa körpələrdir. Körpələrin ağzından çıxan ilk nitq hissələri necə olubdur da, böyüklərincə qəbul edilibdir, doğrudan da maraqlı mövzüdür.

Bu kəlmələrə o biri millətlərdə də təsadüf gələ bilərsiniz amma həç kəs həç kəsdən göçürmüyübdür.

Alman dili : mama (ana), papa (ata), neun (nənə)
Alban dili : mamaja (ana), babai (ata), nente (nənə)
Fransız dili : mere (ana), pere (ata), neuf (nənə)
İngilis dili : mam, mama (ana), papa (ata), nana (nənə),
Əskimos dilləri : aana, nana (ana), aata (ata)

Əskimos dillərindəki oxşarlıq insanı təəccüpləndirsə də, bunların Türk mənşəli olduğunu demək olmaz. Əslində heç bir dil üçün demək düz olmaz. Çünki, hər bir körpə bala dodaqlanan səsləri, deməli b-m-p nitq hissələrini doğulandan sonra deməkdədir. Yekəldikçə də anası-atası ne öyrədirsə onu öyrənir və millətlər arası fərqliləşmə yaranır.

Ümumiyyətlə Türkcədə birinci dərəcədən qohum adlarında körpə dili hökm etməkdədir. "Görümcə, qayınço, qayınbaba, qayınata, qayınana" kimi kəlmələri isə böyüklər yaradıbdır. Körpə haradan anlasın bələ mərfumları? Anlasa onlara da kəlmələr tapardı. Bundan həç şüphəm yoxdur. O birisi dillərdə bu hökmdən söz eləmək mömkün dəyil. Ümumiyyətlə böyüklərin yaratdığı kəlmələrdən istifadə edilir.

Elavə olaraq məmə kəlməsi var. İngilislər mamma diyərkən, Estoniya dilində meme adlanır.

Kaka kəlməsi də beynəlmiləl sayıla bilər. Fars dilində kak, Yunan dilində kaka, Erməni dilində kak, Latin və Fransız dilində kaka adlanır.

Üsttə deyilən kəlmələrə elavə olaraq : cici, bıcı bıcı, ınga, dəhdəh, pipi, ququ, popo, aqu ququ kimi nitq hissələri deyilə bilər.

Belə bir nəticəyə varmaq olar: Tək həcanı təkrarlayaraq kəlmə yaratmaq.

1 yorum:

  1. turuçi:
    Siz bugüne kadar hiç kendi kendine birisi öğretmeden “baba” “ata” “ana” diyen bir bebek gördünüzmü
    cıcı,bıcı,ınga,pipi bu kelimeler çocukları severken bizlerin uydurduğu kelimelerdir.bürsürü yiğenim var hepsinin bebekliğini çok iyi bilirim saatlerce onlarla oynamışımdır ama hiç birinin kendi kendine bu kelimeleri söylediğini duymadım tek duyduğum au uuu gibi garip sesler sesler

    ***

    Gökbey:
    Bunu kesin bir sonuca bağlamanıñ bir yolu var. Ançıp bu erek için 2 bebeği feda etmemiz gerekecek.
    Oluşturulacak yapay bir ortama, bu iki bebeği salıvereceksiñ. Bu ortam; beslenmeleri, yaşamlarını sürdürebilecekleri koşulları sağlamalı, aynı oğurda gözlenmeye elverişli olmalı. Eñ önemli ayrıntı ise, hiçbir biçimde izlendiklerini bilmeyecekler. Yalnızca ikisi varmış gibi sanacaklar.

    Bu bebekleri, 5 yaşlarına gelinceye dek gözlem altında tutacaksıñ. Günü geldiğinde de “cee” diyip ortaya çıkacaksıñ. Soñra bakacaksıñ, bunlar kendilerince bir dil geliştirmişler mi? Yanlarına ana, baba koymadığımız için akrabalık sözcükleriniñ bir kısmını alamayacağız ançıp, türetikleri sözcükler bu konuda düşünce yürütmemizi sağlayacaktır. Belki, dillerin ortaya çıkışı bile bu yolla bulunabilir.

    Böylesine uçuk bir düşünceyi kim yapar bilmiyorum ama bildiğim; her bebeğin dudaksıl sesleri yani b, m, v seslerini başlangıçta çıkardıklarıdır. Sözünü ettiğimiz akrabalık terimleri de dudaksıl seslerden oluştuğuna göre, eñ usa yatkın köken açıklaması bu.

    Yok, biz büyükler özel türettik derseniz, hangi kurala dayanarak oluşturulduğunu, kökenini açıklamak durumundasıñız.

    YanıtlaSil