YAŞIL OTA NİYƏ GÖY DEYİRİK?

Hamımız bilirik ki ot yaşıl rənglidir. Bəs yeni yeni çıxan ota niyə göyərdi deyirik? İşə belə başlayağın: yaşılnan göyün nə demək olduğunu öyrənərək.

Yaş- sözü canlı, diri deməkdir. `Nəçə yaşın var?` deyə soruşanda, soruşduğumuz nəfərin nəçə illik yaşadığını öyrənmək istəyirik əslində... Tanrıcılıq inancında hər şəyin, otun, heyvanın bilə ruhu olduğuna inanılmaqdadır. Ona görə də otun da bir ruhu vardır. O da bir canlı həsab olunur. Ata-babalarımız da yaş- sözünə, addan ad düzəldən -ıl şəkilçisini arttıraraq yaşıl sözünü törədiblər. Buna oxşuyan bir sözümüz daha var o da qızıl kəlməsidir: qız + ıl : qızıl. Qızıl sözünün qız kəlməsi ilə əlaqəsi yoxdur. İndi onun kökənləməsinə girmək istəmirəm, o da başqa yazının mözusudur.

Göy rəng isə bildiyiniz, başımızı havaya qaldırıb baxanda gördüyümüz şəyin rəngindən gəlir.

Deməli yaşıl başqa rəndir, göy bambaşqa rəngdir. İndi gələk öz mövzumuza: yeni bitən, yəkələn, böyüyən ota göyərdi deyəndə, göy rəng yaşılnan yer dəyişdirib, onunla əvəz olunmur. Çünki orda belə deyirik:

göyə ərdi > göyəərdi > göyərdi (göyə çatdı)

Ərmək sözünün çatmaq kimi bir mənası da var. Ona görə də ot, torpağın altından çıxıb, göyə doğru qalxanda göyə çatmaq istəyir.

Bunu da bilmək gərək: söz sonundakı /d/ samiti bəzən /t/ samiti ilə əvəz olur. Onda göyərdi > göyərti sözünün necə düzəldiyini indi başa düşə bilərik.

1 yorum:

  1. Çox məntiqsizdir. Hər şeyi izzah eləmək mümkün deyil. Bu özlərin əmələ gəlməsindən neçə min illər keçib. Bizi o insanlarla min illər ayırır. Yaşıla niyə göy deyildiyini bilmək üçün gərək bütün Terk ləhcələrini hərtəfli araşdırasan. Bəlkə dəə sonunda heç mümkün olmadı. Sizin izzah etdiyiniz "göyərmək" sözüdür. Bəs yaşıl ota niyə "göy ot" deyildiyini izzah eləmədiniz. Bu da sizin mentiqinizin boş olduğunu göstərir.

    YanıtlaSil